Od czego zacząć rozszerzanie diety niemowlaka?

Rozszerzanie diety niemowlęcia to ważny etap rozwojowy – nie tylko dla dziecka, ale i dla całej rodziny. Wokół tematu narosło wiele mitów, a rodzice często stają przed wyborem: BLW czy papki? Kiedy zacząć? Co podać jako pierwsze? Odpowiem na te pytania, opierając się na aktualnych badaniach i rekomendacjach naukowych.

Kiedy zacząć rozszerzanie diety?

📌 Aktualne zalecenia:

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD) rekomendują rozpoczęcie rozszerzania diety około 6. miesiąca życia dziecka.

• Pokarmy stałe powinny uzupełniać mleko, a nie je zastępować.

• U dzieci karmionych piersią, produkty stałe są szczególnie ważne ze względu na malejące zasoby żelaza.

Źródła:

• WHO. (2023). Complementary feeding guidelines.

• PTGHiŻD. (2021). Standardy żywienia niemowląt.

• EFSA Panel on Nutrition. (2019). Complementary feeding of infants in Europe.

Objawy gotowości dziecka do rozszerzania diety i inne aspekty dotyczące wyboru między BLW a papkami poruszyłam
w tym wpisie.

🧭 Ile posiłków w jakim wieku? (ESPGHAN + WHO + zalecenia PTGHiŻD)

Wiek dziecka	Liczba posiłków stałych	Mleko (KP/MM)	Wskazówki praktyczne
6–7 miesięcy	1–2 posiłki dziennie	Nadal na żądanie (ok. 5–7 razy dziennie)	Pokarmy uzupełniające = eksploracja, nie zastępują mleka
8–9 miesięcy	2–3 posiłki dziennie	KP/MM wciąż podstawą	Posiłki mogą być bardziej sycące, pojawia się schemat dnia
10–12 miesięcy	3–4 posiłki + 1–2 przekąski	KP/MM 3–5 razy dziennie	Pokarmy stałe coraz ważniejsze, ale mleko nadal istotne

Od czego zacząć? BLW i papki – porównanie

🥄 Tradycyjna metoda (papki)

• Zaczynamy od gładkich puree: warzywa, owoce, następnie produkty białkowe (jajko, mięso).

• Kolejność nie ma znaczenia – ważne, by w 1. roku życia nie unikać żadnych alergenów (ESPGHAN, 2021).

• Wprowadzaj nowe produkty pojedynczo i obserwuj reakcje.

Przykład: pierwsze dni – marchewka, ziemniak, dynia; potem brokuł, kalafior, jabłko gotowane, gruszka. W dalszej kolejności ziemniak z dynią, jabłko z marchewką + nowe produkty pojedynczo.

🖐️ BLW (Baby-Led Weaning)

• Od początku podajesz produkty w formie do chwytania: paski gotowanych warzyw, miękkie owoce, jajko na twardo, gotowany pulpecik.

• Dziecko je samodzielnie.

Badania pokazują, że BLW wspiera rozwój motoryki, koordynacji i autoregulację apetytu (Townsend & Pitchford, 2012).

🍼 Kiedy podawać posiłek stały w stosunku do mleka (MM/ KP)?

🔹 Karmienie piersią (KP) lub mlekiem modyfikowanym (MM) nadal stanowi podstawę żywienia w 1. roku życia.

Pokarmy stałe uzupełniają mleko, a nie je zastępują.

📌 Zalecenia:

• Podawaj posiłek stały około 30–60 minut po karmieniu mlekiem, aby dziecko było zainteresowane jedzeniem, ale nie zbyt głodne lub zbyt najedzone.

• Dostosuj czas do rytmu dnia i apetytu dziecka.

• Nie ograniczaj mleka na siłę, szczególnie na początku rozszerzania diety – większość kalorii i składników odżywczych nadal pochodzi z mleka.

Jeśli czasami zdarzy się, że rutyna dnia będzie inna, za wami trudna, nieprzespana noc, nie masz siły, ani ochoty podawać posiłku w pierwszych dniach czy tygodniach rozszerzania diety - to nic! Nie przejmuj się! Do roku i tak podstawą jest mleko matki lub MM. 

Karmienie mlekiem a pokarmy stałe

• Mleko nadal powinno być podstawą diety do końca 1. roku życia.

• W rozszerzaniu diety nie chodzi o ograniczenie mleka, tylko dodanie różnorodnych smaków i tekstur.

Podsumowanie – co wybrać?

Nie ma jednej słusznej drogi. Najważniejsze to:

• dopasować metodę do potrzeb dziecka i rodziny,

• dbać o bezpieczeństwo i obecność dorosłego przy jedzeniu,

• reagować na sygnały głodu i sytości dziecka (karmienie responsywne).

Bibliografia:

• WHO. (2023). Complementary Feeding Guidelines.

• PTGHiŻD. (2021). Standardy żywienia niemowląt i małych dzieci w Polsce.

• EFSA Journal. (2019). Complementary feeding of infants.

• ESPGHAN Committee on Nutrition. (2021). Complementary feeding: a position paper.

• Townsend E. & Pitchford N. (2012). Baby knows best? Appetite 58(3), 1046–1049.

BLW, a papki – jak zacząć rozszerzanie diety niemowlęcia?

Rozszerzanie diety to jeden z najważniejszych etapów rozwoju dziecka w pierwszym roku życia.

Rodzice często stają przed dylematem: tradycyjne papki czy metoda BLW (Baby-Led Weaning)?

Po przeczytaniu tego artykułu dowiesz czym różnią się te podejścia, kiedy i jak zacząć oraz co na ten temat mówią aktualne rekomendacje naukowe.

Kiedy zacząć rozszerzanie diety?

Zgodnie z wytycznymi WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) oraz Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD), najlepszym momentem na wprowadzanie pokarmów uzupełniających jest około 6. miesiąca życia dziecka – niezależnie od tego, czy karmione jest piersią czy mlekiem modyfikowanym.

Źródło: WHO, 2023; PTGHiŻD, 2021 – „Standardy żywienia niemowląt i małych dzieci w Polsce”.

Gotowość dziecka do rozszerzania diety obejmuje:

• stabilne siedzenie z podparciem,

• utratę odruchu wypychania językiem,

• zainteresowanie jedzeniem,

• umiejętność chwytania i wkładania pokarmu do ust.

Jeśli Twoje dziecko nie wykazuje jeszcze oznak gotowości do rozszerzania diety, daj mu czas – odczekaj tydzień
i obserwuj. Tego procesu nie należy przyspieszać. Jeśli mimo upływu czasu nie pojawiają się żadne zmiany, warto skonsultować się ze specjalistą – pediatrą lub neurologopedą – aby ocenić rozwój dziecka i ewentualne potrzeby wsparcia.

Czym jest metoda BLW?

Baby-Led Weaning (BLW) to podejście polegające na tym, że dziecko od początku samodzielnie sięga po stałe pokarmy i je rękami, bez wcześniejszego etapu papek. Nie oznacza to eliminacji łyżeczki – chodzi o rezygnację z karmienia dorosłego na rzecz autonomii dziecka. Płynne pokarmy, takie jak zupy, najlepiej podawać dziecku w otwartym kubeczku. Gęstsze dania, na przykład kaszki, możesz oferować metodą dwóch łyżeczek. Na czym to polega? Nabierasz porcję kaszki na pierwszą łyżeczkę i podajesz ją dziecku – ono samodzielnie kieruje ją do ust i zdejmuje pokarm. W tym czasie przygotowujesz kolejną porcję na drugiej łyżeczce. Gdy dziecko jest gotowe, delikatnie zamieniasz łyżeczki. To wspiera rozwój koordynacji ręka–oko i pozwala dziecku na większą samodzielność przy jedzeniu.

Zalety BLW (na podstawie badań m.in. Townsend & Pitchford, 2012):

• wspiera rozwój motoryki małej,

• sprzyja autoregulacji apetytu (mniejsze ryzyko nadwagi),

• wspomaga rozwój umiejętności żucia i połykania.

A może jednak papki?

Tradycyjna metoda karmienia papkami ma swoje zalety – zwłaszcza u dzieci z opóźnionym rozwojem motorycznym lub wcześniaków. Umożliwia stopniowe wprowadzanie smaków i tekstur.

Nie ma dowodów naukowych, które jednoznacznie faworyzują BLW lub papki. Kluczowe jest to, by:

• nie opóźniać wprowadzania konsystencji stałych po 8. miesiącu (ryzyko neofobii),

• zapewniać dziecku różnorodność smaków i struktur.

Źródło: Rapley G., Murkett T. (2021), „Baby-Led Weaning”; SACN (UK Scientific Advisory Committee on Nutrition), 2018.

Podsumowanie

• Zacznij rozszerzanie diety około 6. miesiąca życia.

• BLW to metoda oparta na zaufaniu do dziecka i wspieraniu jego samodzielności.

• Papki nie są złe – można śmiało wybrać tę metodę rozszerzania diety i stopniowo wprowadzać różne struktury.

• Kluczowe są: różnorodność, tekstura, bezpieczeństwo i obserwacja dziecka.

• Opieraj się na wiedzy, nie mitach – zaufaj nauce i intuicji.

⸻

Bibliografia 

• WHO. (2023). Complementary Feeding Guidelines.

• PTGHiŻD. (2021). Standardy żywienia niemowląt w Polsce.

• Townsend, E. & Pitchford, N. (2012). Baby knows best? Appetite 58(3), 1046–1049.

• SACN. (2018). Feeding in the first year of life.

• EFSA. (2019). Scientific opinion on complementary feeding.

• Rapley, G. & Murkett, T. (2021). Baby-Led Weaning: Helping Your Baby to Love Good Food.